Erkend wordt dat als er één wetenschap is die de laatste jaren grote vooruitgang heeft geboekt, het de geneeskunde is.

De kennis is van dien aard dat de patiënten steeds meer vertrouwen hebben in de doeltreffendheid en het positieve resultaat van de gezondheidszorg die zij ontvangen.

Medische activiteit is echter geen resultaatgerichte activiteit, en de praktijk wordt bepaald door vele factoren; daarom is het niet vreemd dat er verschillende diagnoses kunnen zijn voor hetzelfde klinische geval; en zelfs als er eensgezindheid is in de diagnose, kunnen er verschillende behandelingen zijn, en zelfs als er eensgezindheid is in de behandeling, kunnen de resultaten verschillend zijn naar gelang van de persoon, omdat vele persoonlijke en subjectieve factoren van invloed zijn op het resultaat, hetgeen eenvormigheid in het resultaat uitsluit.

Een ander punt waarmee rekening moet worden gehouden, is dat de openbare geneeskunde in Spanje een enorm aantal mensen behandelt, allemaal binnen een stelsel van volksgezondheid dat onder druk staat om zorg te verlenen.

Ik begrijp dat dit enkele van de oorzaken zijn die de aanzienlijke stijging van het aantal claims als gevolg van de zorgactiviteit kunnen verklaren.

In dit korte artikel willen wij de juridische behandeling van medische aansprakelijkheid schetsen, waarbij het duidelijk moet zijn dat het een zeer complexe materie is met veel casuïstiek waarbij de kennis en ervaring van de geraadpleegde jurist doorslaggevend zullen zijn voor een goed resultaat, gezien, zo benadrukken wij, de complexiteit en diepgang van de materie.

Wij willen dit hoofdstuk niet afsluiten zonder erop te wijzen dat wat wij hier hebben uiteengezet, kan worden uitgebreid tot de aansprakelijkheid die een beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg kan oplopen.

WANNEER KUNNEN WE SPREKEN VAN ONEERLIJKHEID IN DE VERSTREKKING VAN GEZONDHEIDSZORG?

De prestatie overeenkomstig de lex artis zal datgene zijn wat vereist is bij de verlening van gezondheidszorg, hoewel moet worden gezegd dat de rechtspraak begrijpt dat er zelfs in gevallen van medische praktijk overeenkomstig de lex artis sprake kan zijn van medische aansprakelijkheid indien er onevenredige schade is geleden of in gevallen van verlies van kansen.

Alleen in de zeldzame gevallen van cosmetische chirurgie is dit beginsel niet van toepassing.

Er zijn drie vereisten of vooronderstellingen voor een goede medische praktijk.

1.- De lex artis of overeenstemming met de wetenschappelijke kennis van het moment.

Bijgevolg kan alleen een handeling die daarmee geen rekening heeft gehouden of die buitensporige schade of verlies van kansen heeft meegebracht, als onrechtmatig worden aangemerkt.

2.- Geïnformeerde toestemming, die veronderstelt dat de patiënt wordt ingelicht over de risico’s en onverenigbaarheden die hij aanvaardt met de chirurgische medische verzorging die hij aanvaardt, en wel op zodanige wijze dat het schadelijke resultaat, mocht het zich voordoen, mogelijk en aanvaardbaar was.

3.- Het niet bestaan van een schadelijk gevolg als gevolg van medische verzorging buiten de lex artis, zodat een oorzakelijk verband tussen het medisch handelen en het resultaat zonder twijfel kan worden vastgesteld.

Dit zijn de drie veronderstellingen waarmee een jurist rekening moet houden, zodat hij, als aan al deze veronderstellingen is voldaan, de cliënt moet afraden om een rechtsvordering in te stellen, die altijd kostbaar en ook schadelijk is, want we mogen niet vergeten dat de cliënt die een vordering wegens medische schade indient, een persoon is die zowel emotioneel als lichamelijk getroffen is, en dat men hem dus geen verwachtingen kan geven als hij die niet echt heeft.

CASUISTIEK

De meest voorkomende gevallen van medische nalatigheid worden hieronder opgesomd: Onder meer verkeerde diagnose, vertraagde diagnose, wachtlijsten, gebrek aan geïnformeerde toestemming, fouten bij behandelingen of chirurgische ingrepen, in het ziekenhuis opgelopen infecties, gebrek aan follow-up van de patiënt.

In onze lange gerechtelijke activiteit in Alicante zijn dit natuurlijk de zaken die in de meerderheid zijn in zaken van medische aansprakelijkheid.

WELKE WEG TE KIEZEN

Een tweede vraag voor de beoefenaar van een juridisch beroep, die voortvloeit uit de eerste vraag hierboven, is welk soort vordering moet worden ingesteld en welk rechtsgebied bevoegdis.

Wat de bevoegde jurisdictie betreft, lijdt het geen twijfel dat het reeds duidelijk is dat elke vordering met betrekking tot medische fouten binnen het toepassingsgebied van de sociale zekerheid, de bevoegde jurisdictie de contentieuze-administratieve jurisdictie zal zijn.

Voor deze vorm van aansprakelijkheid van de overheid moet eerst een administratief beroep op de aansprakelijkheid vande overheid worden ingesteld. en pas na de wettelijke termijnen en zonder tot een akkoord te komen, staat de weg open om zich tot het Hof van Beroep te wenden, waarbij het soort procedure afhangt van het feit of het al dan niet meer dan 30.000 euro bedraagt, hetgeen een verkorte procedure onderscheidt van een gewone procedure met haar eigenaardigheden in de behandeling ervan.

Daarbuiten bestaan civiel- of strafrechtelijke procedures voor die gevallen waarin de verantwoordelijkheid van de arts zo nalatig is geweest dat er sprake is van een misdrijf.

TEGEN WIE EEN KLACHT MOET WORDEN INGEDIEND

Wie het voorwerp moet zijn van deze rechtsvordering wegens medische fout is een vraag die meer behandeling verdient dan wat wij hier in deze tekst zullen doen, die slechts bedoeld is als een schematische illustratie die als een eerste oriëntatie kan dienen.

De aansprakelijkheid in kwestie kan worden omschreven als contractueel en/of niet-contractueel en beide kunnen voorkomen.

Normaliter zal een beroepsbeoefenaar die verantwoordelijk is voor de gezondheidszorgpraktijk als eerste worden aangesproken, hoewel verduidelijkt moet worden dat wanneer deze beroepsbeoefenaar zijn of haar werkzaamheden heeft verricht binnen het kader van de overheidsadministratie of de beheersorganen van de sociale zekerheid, de staat de hoofdverantwoordelijke zal zijn en civielrechtelijk aansprakelijk zal moeten worden gesteld voor het slecht functioneren van de overheidsdiensten.

In deze gevallen is de weg de contentieus-administratieve weg en moet de cliënt in eerste instantie via deze weg een vordering tegen de administratie instellen, onverminderd het feit dat zodra het contentieus-administratief beroep moet worden ingesteld, dit ook tegen de arts kan worden gericht.

Voor professionals die geïntegreerde diensten verlenen, hoewel autonoom en onafhankelijk, in de ziektekostenverzekeringsinstellingen of -maatschappijen waarvan de namen onmiddellijk in gedachten komen, moet worden gezegd dat naast de arts soms ook de instelling of maatschappij zelf kan worden aangesproken; en in andere gevallen, zoals bij vorderingen in het kader van de sociale zekerheid, is het mogelijk rechtstreeks een vordering in te stellen tegen de instelling en de maatschappij, zonder dat dit hoeft te gebeuren tegen de arts of het personeel in de gezondheidszorg.

Wat betreft die Vorderingen die uitsluitend tegen zorgpersoneel worden ingesteld, kunnen via civiele en strafrechtelijke procedures worden ingesteld, onverminderd de civiele aansprakelijkheid die in deze gevallen van strafrechtelijke aansprakelijkheid kan worden aanvaard door de centra waar de zorg wordt of is verleend als subsidiaire civiele partij.

TEST

Een belangrijke kwestie is die van de bewijsmiddelen die in de procedurepraktijk kunnen worden gebruikt om medische fouten of nalatigheden aan te tonen.

Het heersende beginsel in het Spaanse recht op het gebied van verbintenissen, en laten wij niet vergeten dat wij ons op dit gebied zouden bevinden, is dat degene die nakoming of het bestaan van de verbintenis vordert, deze moet bewijzen.

In het kader van medische schadevergoedingen, zowel uit het oogpunt van contractuele als van buitencontractuele nalatigheid, geldt het voornoemde beginsel, hoewel dit door de rechters sterk wordt afgezwakt omdat zij erkennen hoe moeilijk het in dit soort vorderingen is om op te treden ter verdediging van rechten wanneer zij leken zijn en niet vertrouwd met dit gebied van de medische kennis. Daarom is het verzacht door de eis dat het de arts of de practicus moet zijn die bewijst dat hij of zij heeft gehandeld met lex artis en met geïnformeerde toestemming om zijn of haar niet-aansprakelijkheid aan te tonen.

Indien het gaat om een strafzaak, zijn de bewijsmiddelen waarover de eiser kan beschikken, uitgebreider dan in enig ander rechtsgebied, aangezien de rechter in deze zaak bevoegd is om bewijs voor te stellen en het eerste wat zal worden gedaan, is het afnemen van bewijs door middel van een forensisch arts.

Op grond van onze uitgebreide ervaring bij de rechtbanken en gerechtshoven van Alicante hebben wij kunnen vaststellen dat zowel de rechter als het Openbaar Ministerie doorgaans positief staan tegenover het gebruik van de door de partijen voorgestelde bewijsmiddelen.

Dit is een voordeel van dit rechtsgebied, waar wij naast de particuliere medische deskundige die wij ongetwijfeld moeten leveren, ook de deskundige mening van de forensisch arts zullen hebben, en dit alles onverminderd het feit dat de rol van de rechter als promotor van de procedure de praktijk van andere bewijsmiddelen zal genereren waarvan de reikwijdte in andere rechtsgebieden gecompliceerder is, bijvoorbeeld het onderzoek door middel van getuigen die verplicht moeten getuigen en op dit gebied zullen alle beroepsbeoefenaren die met de zaak te maken hebben gehad, getuigen.

Dit alles zal ongetwijfeld leiden tot een grotere bewijslast dan in enig ander rechtsgebied bestaat voor vorderingen wegens medische nalatigheid.

Als essentiële bewijsmiddelen in alle jurisdicties, waarvan de eiser gebruik moet maken, staan er twee boven alle andere, namelijk de anamnese en de medisch deskundige, en dit onverminderd alle andere bewijsmiddelen, zoals de patiënt zelf, getuigen, enz.

Een laatste punt dat niet onvermeld mag blijven en dat de oorzaak is van veel mislukkingen in de contentieuze-administratieve rechtspraak, is dat in deze procedure geen gebruik kan worden gemaakt van de diensten van een forensisch arts, maar dat de partij haar eigen medisch deskundige moet meebrengen.

SOORTEN SCHADE EN HUN ECONOMISCHE WAARDEBEPALING

Een essentieel punt bij het overwegen van een medische aansprakelijkheidsclaim is duidelijk te zijn over wat er wordt gevorderd, want als dat duidelijk is, zal het in financiële termen worden vertaald, en het is niet minder belangrijk te weten welke concepten worden gevorderd.

Wanneer we spreken over schade, wordt deze veroorzaakt door gederfde inkomsten of door kosten die ten gevolge van medische fouten moeten worden gedragen.

Voor de beoordeling van deze begrippen is het onvermijdelijk een beroep te doen op de schaal die wordt toegepast bij verkeersongevallen en die elk jaar via het BOE (Staatsblad) wordt bijgewerkt.

De bovengenoemde verordening voorziet in een vergoedingsschaal die rekening houdt met alle vergoedingen die kunnen worden betaald zonder dat morele schade wordt meegerekend.

Morele schadevergoeding zal ook worden gevorderd, maar dit is een punt waarover twee duidelijke kwesties bestaan, een dat discretionair is voor de rechter en een tweede kwestie dat de kwantificering ervan niet is voorzien of overwogen door wat de rechter zelf moet zeggen, hoewel het duidelijk is dat de jarenlange praktijk van de hoven en rechtbanken een aantal bedragen heeft geschetst die gewoonlijk als referentie worden gebruikt.

In sommige gevallen wordt in plaats van voor lichamelijk letsel een vordering ingesteld voor wat wordt beschouwd als morele schade of voor economische verliezen in verband met het handelen van de arts (inkomstenderving).

VERJARINGSTERMIJN VOOR RECHTSVORDERINGEN

De termijn voor het indienen van een vordering bij de rechtbank wegens medische nalatigheid is één jaar vanaf het overlijden of de stabilisatie van de nawerkingen voor de uitoefening van de contentieuze-administratieve vordering en de civiele vordering indien de vordering buitencontractueel is.

Indien de vordering een civiele vordering is, maar voortvloeit uit contractuele aansprakelijkheid, bedraagt de termijn 5 jaar vanaf de hierboven genoemde omstandigheden.

Carlos Baño León Abogados de Alicante heeft u door middel van dit artikel enige informatie aangeboden over een zeer belangrijk onderwerp dat veel geschillen doet ontstaan.

Wij hebben u slechts een minimale leidraad willen bieden voor een onderwerp dat zeer complex en diepgaand is.

Aarzelt u niet contact met ons op te nemen indien u specifiek advies wenst over deze aangelegenheid. Wij beschikken over jarenlange ervaring en professionalisme en passen daarom de meest actuele kennis toe op dit gebied met betrekking tot wetgeving en jurisprudentie.